فهرست بستن

طلا

مقدمه:

طلا بعنوان یک فلز گرانبها همواره یک زخیره با ارزش قابل اعتماد در طول تاریخ مطرح بوده و کشورهای مختلف از آن برای ذخیره دارایی خود و یک کالای استراتژیک در مقابل تهدیدها استفاده می کنند.

آخرین آمار ذخایر رسمی کشورهای جهان که توسط شورای جهانی طلا منتشر شده است نشانگر آن است که کشورهای جهان دارای ارزش پولی زیاد تمایل به ذخیره طلا به صورت شمش و یا مصنوعات در بانک مرکزی خود دارند. آمریکا سر تیتر این آمار و به ترتیب سه کشور اروپایی آلمان، ایتالیا و فرانسه و بعد از آن چین و روسیه قرار گرفته اند.

میزان ذخایر رسمی طلا موجود در بانک مرکزی ایران، بر خلاف دیگر کشورهای دنیا به صورت محرمانه است و مسئولان بانک مرکزی به طور رسمی آمار آن را در اختیار نهادهای داخلی و خارجی قرار نمی دهند. اما به نظر میرسد ایران نیز از نظر انباشت ذخایر رسمی طلا جزء 20 کشور اول دنیا باشد.

کشورهای مختلف دنیا به دلیل عدم اعتماد به نظام کنونی نقل و انتقالات مالی دنیا که مبتنی بر دلار است طی سالهای اخیر مبادرت به انباشت ذخایر رسمی طلا در بانکهای مرکزی نموده اند. از این کشورها چین و روسیه را می توان نام برد و در عوض برخی کشورهای دیگر به دلیل خروج سرمایه و کاهش میزان صادرات ، جهت رفع مشکلات به وجود آمده مبادرات به فروش ذخایر رسمی طلا نموده اند تا بتوانند اثرات تخریبی ارزش پول ملی خود را حفظ نمایند از این جمله کشورها می توان ونزوئلا و ترکیه را نامبرد که طی 15 ماه اخیر از میزان ذخایر رسمی طلا خود کسر نموده اند.به طور کلی ذخیره رسمی طلا به عنوان مطمئن ترین روش نگهداری دارایی خارجی همواره مورد توجه کشورهای دنیا بوده و از این طریق کشورها  نظام پولی و مالی داخلی خود را کنترل می کنند .  البته برخی کشورهای دیگر علاوه بر طلا از جواهر ، الماس و تولیدات آنها نیز در پشتوانه پول ملی خود استفاده می کنند :

  • هند = 22.8%
  • لوکزامبورگ = 14.3%
  • فلسطین اشغالی = 9.25%
  • امارات متحده عربی = 8.8%
  • هنک کنگ = 5.9%
  • روسیه = 4.37%

تعاریف و کلیات :

  • ذخایر : طلایی است که با قیمت فعلی استخراج آن توجیه اقتصادی ندارد .
  • منابع : طلایی است که با قیمت فعلی استخراج آن توجیه اقتصادی ندارد ولی پس از بررسی فنی بیشتر یا در سطح قیمتی بالاتر به طور بالقوه استخراج آن اقتصادی می گردد .
  • اونس : برای اندازه‌گیری وزن فلزات گران‌بها یعنی؛ طلا، نقره، پلاتین و پالادیم از اونس بین‌المللی تروا استفاده می‌شود. که معادل ۳۱٫۱۰۳۴۷۶۸ گرم است. این اونس فقط برای اندازه‌گیری این فلزات گران‌بها کاربرد دارد اصطلاح یک اونس طلا به معنی طلایی یک‌تکه یا ساچمه با وزن یک اونس تروا و با خلوص ۹۹٫۹۹ درصد (۲۴ عیار) است.
  • کانسنگ : سنگ معدن از یک ماده ی معدنی خاص که شامل باطله و ماده معدنی هدف می باشد و معمولا با روشهای فرآوری فیزیکی و شیمیایی پر عیار می شود .
  • عیار محتوا : به میزان فلز موجود در یک تن کانسنگ استخراجی از معدن عیار محتوا گفته می شود که با واحد گرم بر تن یا ppm یا واحد های دیگر بیان می شود .

فرآیند های استحصال طلا

روش‌هاي مختلفي براي فرآوري كانسنگ‌هاي طلا وجود دارد كه بايد با مطالعاتي كه بر روي كانسنگ انجام مي‌شود روش مناسبي براي فرآوري آن انتخاب كرد ؛

  • روشهای ثقلی : اگر طلابصورت ذخاير آبرفتي باشد براي فرآوري آن روشهاي ثقلي مناسبترين روش است .
  • آمالگاسیون : اگر طلا به صورت آزاد يا ناتيو باشد روش ثقلي پيش فرآوري و روش نهايي آمالگاسيون است.
  • سیانوراسیون : اگر بصورت ذرات خيلي ريز در داخل سنگ باشد روش سيانوراسيون قابل توصيه خواهد بود .
  • بیولیچینگ ( استفاده از میکروب ها برای استحصال طلا)
  • روشهای دیگر : اگر طلا بصورت تركيب با كاني‌هاي ديگرباشد فرآوري مشكل‌تر و پيچيده‌تر مي‌شود و هزينه سرمايه‌گذاري لازم براي فرآوري و استحصال كانسارهاي پيچيده طلا زياد مي‌شود.

حتي بعضي كانسارهاي طلا وجود دارند كه هنوز روش فرآوري مناسبي براي آنها پيدا نشده‌است ، در ذیل به دو روش 2 و 3 از روشهای فوق اشاره خواهد شد ؛

الف – روش سيانوراسيون

 

مواد اولیه و مصرفی مورد نیاز صنعت و تامین کنندگان

مهمترین تجهیزات مورد نیاز براي استخراج طلا به این روش  تجهیزات خردایش ، محلو لهاي لیچینگ ، تجهیزات الکترووینینگ و ذوب و ریخته گري طلا است. در این بین مواد مصرفی عمده ، شامل مواد مورد استفاد در مرحله لیچ ، شستشو ، الکترووینینگ و کمک ذوب ها می شود. انتخاب مواد مصرفی مورد نیاز در استحصال طلا، در روش هاي مختلف استحصال متفاوت است.بسته به روش فرآوري انتخاب شده در تولید طلا ، مواد مصرفی متفاوتی در مراحل مختلف فرآوري استفاده می شود . در این بخش تمام مواد مصرفی فرآوري طلا در کارخانه هاي استحصال طلاي ایران آورده شده است که لازم به ذکر است ، این موارد لزوما در تمامی کارخانه ها مورد استفاده قرار نمی گیرد بلکه بسته به روش استحصال که با توجه به عیار معدن ، هزینه ها، شرایط اقلیمی، مقیاس تولید و مسائل زیست محیطی انتخاب می شود ، از برخی از این مواد مصرفی استفاده می شود. براي توضیح مورد استفاده هر یک از مواد مصرفی، از روش استحصال کارخانه طلاي موته براي مثال استفاده شده است.

روش کار ؛

مرحله اصلی استحصال طلا در کارخانه طلاي موته پس از خردایش نهایی، در تانک هاي سیانو راسیون انجام می پذیرد . سیانور سدیم به میزان 1.1 کیلوگرم در تن به عنوان حلال و آهک جهت تنظیم PH ( 10.5) ، طلا از یک طرف و کربن از طرف مقابل به تانک تزریق می گردد و توسط همزن عمل اختلاط معر فهاي شیمیایی با ماده معدنی صورت می گیرد.  زمان فرآیند در واحد سیانوراسیون حدود 29 ساعت می باشد.  زغالی که طلا را در خود جذب کرده است وارد سرند می شود و پالپ حاوي سیانور از آن جدا شده و 80 درصد سیانور  سدیم بازیابی و مدار باز می گردد.  فرآیند جدایش کربن فعال از پالپ تا زمانی ادامه می یابد که یک تن زغال بر روي سرند باقی بماند.  در این مرحله زغال باقی مانده با آب و سپس با اسید کلریدریک دو درصد شستشو می گردد. بعد از شستشو، زغال حاوي پنج درصد و در NaCN  یک درصد و NaOH  طلا به ستون جدایش به حجم هشت متر مکعب انتقال یافته و با محلول حرارت 110 درجه سانتی گراد شسته می شود تا کمپلکس سیانور طلا به عنوان الکترولیت به سلول الکترولیز منتقل گردد. در سلول الکترولیز بر روي کمپلکس سیانور عمل الکترولیز صورت می گیرد. در این سلول، کاتد الیاف فولادي و آند توري استیلی می باشد که طلا از محلول الکترولیت به عنوان کاتیون جدا شده و به روي کاتد رسوب می کند. کاتد که حاوي طلا می باشد روي سینی هاي فولاد نسوز قرار گرفته و به مدت 16 تا 18 ساعت در کوره کلسیناسیون در دماي 800 درجه سانتی گراد تحت تاثیر حرارت قرار می گیرد تا اکسیداسیون بر روي آهن موجود صورت پذیرد. پس از این فرآیند ، محصول جهت ذوب همراه با کمک ذو بهاي کربنات سدیم و سیلیس در بوته فولادي قرار گرفته و جهت عملیات ذوب به کوره مربوطه انتقال می یابد. در این کوره درجه حرارت 1150 درجه سانتی گراد می باشد.  سپس بوته از کوره خارج و عملیات ریخت ه گري آغاز می شود. در این کارخانه و در بهترین حالت امکان تولید شمش با عیار 98درصد وجود دارد.

 

 

ب- روش ملقمه‌ سازي (آمالگاسیون) ؛

عمولا در اين روش ماده معدني تا 75 درصد زير 75 ميكرون( 200 مش ) خرد شده و سپس پالپي با غلظت 40 درصد وزني جامد تهيه مي‌شود . پالپ را داخل يك آسياي گلوله‌اي مي‌ريزند و حداقل به اندازه وزن طلا و نقره موجود در ماده معدني، به آن جيوه اضافه مي‌كنند( البته هميشه 10 تا 20 درصد بيشتر از وزن طلا و نقره موجود به آن جيوه اضافه مي‌شود ) . تعداد كمي هم گلوله به آن اضافه مي‌كنند و به مدت 2 تا 12 ساعت آسيا را به كار مي‌اندازند.

 پس از آنكه طلا و نقره كاملا جذب جيوه شد محتويات آنرا خارج كرده داخل آسيا را كاملا تميز مي‌كنند. در زير آسيا چند ميز كه با هم اختلاف ارتفاعي حدود 10 تا 15 سانتي‌متر دارند وجود دارد و سه عدد ظرف جداگانه در بين ميزها قرار دارد. محتويات داخل آسيا را با آب به‌داخل اولين ظرف ريخته، ضمن شستشو مواد خارج شده و از اولين ظرف روي اولين ميز ريخته و سپس از آن وارد دومين ميز مي‌گردد .

 از ظرف دوم مواد بر روي ميز دوم ريخته مي‌شود. ميز دوم از جنس مس ساخته شده كه روي ان جيوه اندود شده‌است هنگامي كه پالپ به آرامي از روي ميز دوم عبور مي‌كند ذرات جيوه حاوي طلا كه در كف ميز حركت مي‌كنند به ميز مي‌چسبند. سپس اين مخلوط را شستشو مي‌دهند تا گل و لاي آن كاملا جدا شود ، جيوه‌اي كه روي ميز باقيمانده را جمع‌آوري مي‌كنند و بوسيله فيلتر كردن برروي پارچه ضخيمي آب و جيوه بوسيله فشار هوا تبخير مي‌شود و طلا و نقره باقيمانده برروي فيلتر جمع‌آوري شده و به بخش ذوب ارسال مي‌گردد.

 

 

 

 ذخایر طلا در ایران و جهان

طبق بررسی‌های سازمان زمین شناسی آمریکا موجودی طلای ذخایر زیرزمینی کنونی کره ی زمین حدود57 هزار تن (فلز محتوا)  است . کشور استرالیا با حدود 9500 تن طلا معادل 7/16 درصد از کل ذخایر طلا دنیا در رتبه اول و سایر کشورها با نسبت به شرح نمودار ذیل قرار دارند .

نمودار وضعیت ذخایر معدنی طلا در جهان

 براساس این آمار تا کنون 190 هزار تن از طلا از مجموع معادن طلا استخراج شده و تخمین‌های مختلفی از این موضوع وجود دارد و حدود 20 درصد دیگر معادن طلا  به صورت اقتصادی قابل برداشت است. تکنولوژی‌های جدید احتمالا استخراج طلای برخی از ذخایر شناخته شده غیر اقتصادی کنونی، را امکان‌پذیر می‌کند. جدیدترین خلاقیت‌ها شامل داده‌های بزرگ ، هوش مصنوعی و …می باشد  که به صورت بالقوه مراحل استخراج طلا را آسان و بهینه کرده و هزینه‌های استخراج را کاهش می‌دهد . طبق اظهارات سخنگوی شورای جهانی طلا ظرفیت معادن در حال استخراج طلا در جهان رو به پایان است .

ایران با ذخایر حدود 201 تن  (شناسایی شده)  معادل  0/56 درصد کل ذخایر طلا دنیا را به خود اختصاص داده است . وضعیت ذخایر طلا در ایران همانند سایر مواد معدنی از شرایط نسبتاً خوبی برخوردار است . ایران از نظر ذخایر رسمی طلا در بین 40 کشور اول دنیا قرار می‌گیرد .  به طوریکه در حال حاضر در حوزه طلا 22 معدن فعال است و ظرفیت توسعه به بیش از 50 ناحیه و منطقه معدنی طلا می باشد . به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانی سازی طلا- پتانسیل ظرفیت تولید این ماده معدنی اکنون در کشور 74 کانسار طلا در کشور شناخته شده است .

ذخایر در دست اکتشاف طلا در کشور شامل ؛

  • طلای نخلیه: شمال غرب زاهدان
  • طلا بزمان: ایرانشهر- سیستان و بلوچستان
  • طلا آلچه قشلاق: ورزقان آذربایجان
  • گلپایگان: اصفهان

از نگاه ذخیره ای ؛ 201 تن طلا ی محتوای  ایران بر روی 10 زون قرار دارد :

  • زون تکاب- داشکسن
  • موته- آستانه
  • زون شرق ایران: شامل حوزه فلز زایی طلا، تنگستن، …. متال بنیالود
  • حوزه فلززایی مس و طلا: ده سلیم خوسف
  • حوزه فلز زایی طلا- آنتیموان- پلی متال: خاش– زاهدان

ذخایر طلای موجود در ایران قابل توجه است اما میزان این ذخایر قطعی نیست و نیازمند اکتشاف بیشتر در مناطق مستعد یا امید بخش است. به طور کلی ایران پتانسیل خوبی از نظر ذخایر طلا دارد . این ذخیره 320 تنی ذخیره قطعی محرز شده است که با بررسی های انجام شده انتظار می رود این میزان مرز 400 تن ذخیره قطعی(ناشی از اکتشاف) و در افق 1404 به حدود 220 تن افزایش یابد.

 

 

 

تولید طلا در ایران و جهان

تاریخچه ی تولید طلا  در جهان

در سال 1970

آفریقای جنوبی با 32 میلیون اونس طلا تقریبا دو سوم طلا جهان را تولید نمود ، در آن سال مجموعا 47.5 میلیون اونس طلا در جهان تولید شد که به ترتیب تولید به شرح ذیل میباشد :

رتبه نخست : آفریقای جنوبی با 32 میلیون اونس

رتبه دوم : جماهیر شوروی با 6.5 میلیون اونس

رتبه سوم : کانادا با 2.4 میلیون اونس

رتبه جهارم : آمریکا با 1.7 میلیون اونس

رتبه پنجم : استرالیا با 0.6 میلیون اونس

سایر کشورها 4.275 میلیون اونس که کمتر از 9 درصد کل میزان تولید میباشد.

در سال 1975

          آفریقای جنوبی با تولید 23 میلیون اونس طلا تقریبا 59.3 درصد طلا جهان را تولید نمود، در آ« سال مجموعا 39.7 میلیون اونس طلا در جهان تولید شد که در کل 15 درصد کاهش نسبت به 1970 داشت، در آن سال کانادا،آمریکا و استرالیا تقریبا تولید ثابت نسبت به سال 1970 را داشته اند و سهم سایر کشورها بیشتر شده.

در سال 1980

آقریقای جنوبی با تولید21.7 میلیون اونس طلا تقریبا 55.3 درصد طلا جهان را تولید نمود. در آن سال مجموعا 39.2 میلیون اونس طلا در جهان تولید شد .

رتبه نخست : آفریقای جنوبی با 21.7 میلیون اونس

رتبه دوم : کانادا با 1.6 میلیون اونس

رتبه سوم : برزیل با 1.3 میلیون اونس

رتبه جهارم : آمریکا با 1 میلیون اونس

رتبه پنجم : استرالیا با 0.5 میلیون اونس

برزیل در سال 1975 تنها  172  هزار اونس تولید طلا در جهان داشته که در سال 1980 این میزان به 1.3 میلیون تن رسید .

در سال 1985

25 درصد رشد نسبت به سال 1980 مشاهده میشود، در این سال مجموعا 49.3 میلیون اونس طلا در جهان تولید شد در حالی که کشور آفریقای جنوبی میزان تولیدش مجددا کمتر شد و به 21.6 میلیون اونس رسید و سهمی معادل 43.8 درصد از تولید جهان را بدست آورد.

رتبه نخست: آفریقای جنوبی با 21.6 میلیون اونس

رتبه دوم: کانادا با 2.8 میلیون اونس

رتبه سوم: آمریکا با 2.4 میلیون اونس

رتبه جهارم: برزیل با 2.3 میلیون اونس

رتبه پنجم: چین با 2 میلیون اونس

رتبه ششم: استرالیا با 1.9 میلیون اونس

پین با تولید 2 میلیون اونی توانست رتبه پنجم تولیدات طلا در جهان بدست بیاورد .

در سال 1990

در این سال اتحاد جماهیر شوروی در حال فروپاشی است.آمریکا از این شرایط خوب استفاده کرده و تولید خود را به یکباره به میزان نزدیک به 10 میلیون اونس طلا می رساند و در رتبه دوم جهان می ایستد و ترتیب تولیدات جهان را به شرح زیر تغییر می دهد.

رتبه نخست : آفریقای جنوبی

رتبه دوم : آمریکا با 9.5 میلیون اونس

رتبه سوم : استرالیا با 7.8 میلیون اونس

رتبه جهارم : کانادا با 5.4 میلیون اونس

رتبه پنجم : چین با 2.1 میلیون اونس

رتبه ششم : گینه نو- فیلیپین-کلمبیا هر کدام با 1 میلیون اونس و مجموعا 3 میلیون اونس

رتبه هفتم : شیلی- غنا- پرو- اندونزی 1.5 میلیون اونس

در سال 1995

تولید جهانی طلا از مرز 72.3 میلیون اونس عبور کرده و آفریقای جنوبی با کاهش چشمگیری در تولید رو برو است و تنها 23.3 درصد از کل تولیدات جهان معادل 16.8 میلیون اونس طلا را تولید کرده است .

رتبه نخست : آفریقای جنوبی با 16.8 میلیون اونس

رتبه دوم : آمریکا با 10 میلیون اونس

رتبه سوم : استرالیا با 8.2 میلیون اونس

در سال 2000

تولید جهای طلا از مرز 82.6 میلیون اونس فراتر رفت ، روند کاهش تولید آفریقای جنوبی نزولی معنادار داشت. کل تولید در جهان در این سال 13.8 میلیون اونس معادل 16.3 درصد از کل تولیدات جهان است.

50 درصد کل تولیدات مربوط به پنج کشور تولید کننده آفریقای،آمریکا ،استرالیا ،کانادا،چین است.

50 درصد دیگر برای کشورهای شیلی،اندونزی ،پرو،روسیه،ازبکستان و سایر کشورهای دیگر است.

در سال 2005

تولد جهانی طلا به مرز 2518 تن رسید.

کشورهای رتبه اول جهان عبارتند از: آفریقای جنوبی-آمریکا-ایترالیا-چین-پرو-اندونزی-روسیه-کانادا-گینه نو و غنا.

سایر کشورهای جهان = 699 تن را سایر کشورهای جهان تولید کرده اند.

 

در سال 2010

تولید جهان در این سال حدود 2700 تن رسید که نسبت به معادل تولید جهان در سال 2005 حدود 7 درصد افزایش داشته است.

آمار تجمعی تولید مصنوعات طلا جهان تا سال 2012 میلادی

بر اساس برآوردها در طول تاریخ بشری تا سال 2012  مجموعا 174000 تن طلا استخراج شده است که این میزان معادل 5.6 میلیارد اونس و از نظر حجمی معادل 9261 متر مکعب میباشد، در حقیقت مکعبی را در نظر بگیرید که اضلاع آن 21 متری است که از این مقدار:

50 درصد = زیور آلات

40 درصد= شمش ها و سکه ها سرمایه گذاری در ذخایر طلای رسمی بانکهای مرکزی و صندوق های سرمایه گذاری و سرمایه های شخصی میباشد.

10درصد = در بخش صنعت

 

وضعیت کنونی تولید طلا در جهان

طبق اعلام شورای جهانی طلا تولید معادن در سال 2019 به مرز 3531 تن رسیده است که این میزان در مقایسه با سال 2018 ، یک درصد کاهش داشته است که طی 10 سال اخیر این یک درصد کاهش بی سابقه بوده است (از سال 2008 تا کنون) .

وضعیت کنونی تولید طلا در جهان

1- چین

چین با  تولید ۴۲۶٫۱ تن  طلا در سال بزرگ‎ترین تولیدکننده طلا در جهان است . با این حال به دنبال اقدامات دولت برای مبارزه با آلودگی هوا و افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی تولید طلا در این کشور در سال ۲۰۱۷ کاهش یافت. با این حال، هنوز ۱۳ درصد از طلای کل جهان توسط چین تولید می‌شود.

این در حالیست که این کشور هیچ معدن بزرگی ندارد . بومی سازی صنعت استخراج طلا در چین سبب شده بسیاری از معادن کوچک طلا در این کشور به صورت خانوادگی اداره شوند .

۲- استرالیا

استرالیا با تولید ۲۹۵ تن در سال ، یکی از بزرگ‎ترین کشورهای تولیدکننده طلا در جهان است. مواد معدنی تقریبا نیمی از صادرات استرالیا را تشکیل می‌دهد.

اگرچه استرالیا دارای ذخایر طلای بسیاری است اما بخش بزرگی از این ذخایر در دسترس نیست. به این ترتیب، کارشناسان انتظار دارند که تولید طلا در دهه‌های آینده در این کشور کاهش یابد.

بادینگتون  و کادیاولی در این کشور بزرگ‌ترین معدن طلا در این کشور هستند .

۳- روسیه

بزرگ‌ترین کشور جهان با تولید 270 تن طلا در سال ، سالهاست که استخراج طلا را افزایش داده و در نظر دارد همین روند را در دهه‌ آینده نیز ادامه دهد.

روسیه بیش از ۸۳ درصد از تولید طلا در اروپا را به خود اختصاص داده و دولت روسیه بزرگ‌ترین خریدار تولید طلای محلی است.

ذخایر طلا در این کشور پنج هزار و ۵۰۰ تن برآورد شده است.

۴- ایالات متحده آمریکا

آمریکا با 230 تن چهارمین تولیدکننده طلا در جهان است. به دلیل افزایش استخراج معدن کوارتز در ایالت نوادا و معدن کروسون در ایالت کلرادو، تولید طلای این کشور طی چند سال گذشته به طور مداوم افزایش یافته است.ایالت نوادا به تنهایی بیش از ۷۵ درصد از تولید طلا در آمریکا را به عهده دارد.

۵- کانادا

چند سال پیش، گرمایش جهانی موجب عقب‌نشینی یخچال‌های طبیعی در بریتیش کلمبیا شد و به دنبال آن با کشف معادن طلا در این منطقه، کانادا به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلا در جهان تبدیل شد.

کانادا با تولید 175 تن طلای 24 عیار در سال به پنجمین کشور دنیا از این نظر تقسیم شده است .              6-کشورهای پرو ، 7-اندونزی ، 8-آفریقای جنوبی و ….به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند .

 قیمت طلا در سال 2020 تحت تاثیر اقدامات محرک مالی بانکهای مرکزی جهانی در واکنش به تبعات اقتصادی شیوع کرونا ، 30 درصد صعود کرد و در مقطعی از مرز 2000 دلار ( یک اونس) هم عبور کرد و این امر موجب افزایش نقدینگی تولید کنندگان بزرگ دنیا شده است و بر این اساس به منظور حفظ نقدینگی سرمایه گذاران بر روی پروژه های هزینه بر ، نیاز به حفظ قیمت جهانی حس شد .  از این رو میزان تولید خود را کاهش داده اند .

بزرگترین معادن طلای جهان

دارنده بزرگترین معادن طلا دنیا کشور های امریکا- فرانسه- آلمان- ایتالیا- روسیه می باشند . شورای جهانی طلا (WGC) در آخرین گزارش سالیانه خود فهرست بزرگترین معادن طلای جهان را به لحاظ تولید به شرح زیر ارائه نموده است :

تولید طلا در خاور میانه و آسیا

در ناحیه خاورمیانه ترکیه با تولید سالانه 31 تن طلا ، مصر با 12 تن طلا ، عربستان با 5 تن طلا و ایران با 3.2 تن طلا از مهمترین تولید کنندگان آسیایی هستند . ایران رتبه ی 12 آسیا را داراست .

وضعیت کنونی تولید طلا در ایران

در ایران با وجود منابع قابل توجه و سابقه تاریخی طولانی در استخراج طلا به دلیل دانش بنیان نشدن همچنان این صنعت به عنوان یک صنعت نوپا مطرح بوده و راهی طولانی برای بومی سازی در پیش رو دارد .

      ایران از جهت تجارت طلا طی دوره های اخیر یک کشور کاملا وارد کننده محسوب می شود . نوسانات نرخ ارز بر بخش های مختلف این صنعت تاثیرات متفاوتی می گذارد و تولید کنندگان این بخش از تفاوت ارزش پول ملی و دلار منتفع می شوند . در صورتی که هزینه های تولید با پول داخلی محاسبه و مطالبه می گردد .

بر اساس گزارش ایمیدرو 0.2 درصد طلای جهان در ایران تولید و رتبه ایران در تولید طلا 46 جهان است . استخراج سالیانه سنگ معدن حاوی طلا 35،600 تن  و عیار متوسط معادن طلا ایران 3.4 PPM  می باشد  . تولید طلا در کشور در سال 1394 ، 5/2 تن در سال بود که با آغاز بهره برداری از معدن زرشوران این میزان به 5/5 تن افزایش یافته است . با راه اندازی فاز دوم کارخانه زرشوران در سال 1395، ظرفیت تولید کارخانه دو برابر شده و به 6 تن در سال رسید . همچنین معدن طلای ساریگونی در کردستان با ظرفیت تولید 2 تن و خاروانا با تولید 700 کیلوگرم ظرفیت می باشد .

ظرفیت تولید طبق چشم انداز برنامه ششم (1396-1400) ، 10 تن طلا در نظر گرفته شده که تا پایان سال 97 حدود 80 درصد چشم انداز محقق شده است . و پیش بینی می شود تا افق 1404 این میزان به ظرفیتی معادل 12 تن برسد . که رسیدن به رکورد فوق از ظرفیت پیش بینی شده  بر اساس سند راهبردی صنعت معدن و تجارت بیشتر است . که این موضوع چشم انداز مثبتی در تولید طلا در کشور دارد .

مشکل عمده در این بخش عدم شفافیت آمار تولید قطعی معادن کشور است . وجود آمار متناقض ، اعلام میزان کمتر از تولید واقعی تولید درمعادن خصوصی و اعلام میزان بیشتر از مقدار واقعی در معادن دولتی سبب شده تعیین دقیق میزان تولید کشور امکان پذیر نباشد .

 از منظر تولید شمش ؛

عملکرد تولید شمش طلا در ایران سال 1398= 1،128 کیلوگرم

عملکرد تولید شمش طلا در ایران سال 1397= 1،001 کیلوگرم

درصد رشد سال 1397 و 1398 عبارتست از 13 درصد

 

معادن و صنایع معدنی بزرگ طلای ایران

کل معادن فعال طلای ایران تعداد 24 معدن است . که از این تعداد 8 معدن تولید قابل توجهی دارند و بیش از 80 درصد طلای کشور را تولید می کنند . بزرگترین معدن طلا کشور معدن زر شوران- در منطقه تکاب آذربایجان غربی با ظرفیت3000 کیلوگرم در سال می باشد . در ذیل به ذکر نام و ظرفیت  معادن و صنایع معدنی مهم تولید طلای کشور خواهیم پرداخت ؛

7- شرکت ملی صنایع مس ایران به عنوان محصول جانبی= سالیانه حدود 600 کیلوگرم طلا

نکته :

در مورد دو معدن طلای زرشوران و ساریگونی موارد غیر شفافی وجود دارد که از حوصله این گزارش خارج بوده و ان شا الله در ویرایش های بعدی به آنها خواهیم پرداخت .

وضعیت مصرف طلا در ایران و جهان

بر اساس آمار غیر رسمی ایرانی ها در بین 10 کشور شاخص مصرف کننده جهان قرار گرفته اند . چین و هند به ترتیب با 600 و 400 تن در سال مقام اول و دوم پر مصرف ترین کشور ها را از آن خود نموده اند .

در اینجا به برخی کاربردهای طلا می پردازیم ؛

  • از طلا برای لحیم طلا استفاده می شود به این صورت که در گوهر سازی برای پیوند یک سنگ قیمتی به طلا بهره برداری می شود . در این فرآیند باید اندازه قیراط گوهر، رنگ طلا و فرمول آلیاژ طلا با هم متناسب باشد . لحیم طلا دارای سه رده آسان ، معمولی و سخت است .
  • مصرف طلا در کیتهای  الکترونیک بسیار زیاد است .
  • طلا در ساخت اتصالات برقی (مانند کابل که به صورت یک لایه پوششی نازک به کار می رود) کاربرد دارد .
  • طلا در پیوند بخش های گوناگون ابزارهای نیمه رسانا کارایی زیادی دارد .
  • طلا در کلیدهایی که محیط استفاده آن بسیار نمور یا خورنده است استفاده می شود.
  • مصرف طلا در صنعت پزشکی بسیار زیاد است.
  • مصرف طلا و مشتقات نمک طلا ویژگی ضد التهابی دارند و در داروسازی و درمان ورم مفاصل و بیمارهای مانند آن کاربرد دارد .
  • مصرف طلا در داروهای تزریقی که پایه طلا دارند کمک می کند تا درد و ورم روماتیسم مفصلی بهبود یابد .
  • آلیاژ های طلا در دندان پزشکی ، بازسازی به ویژه در پر کردن دندان و روکش همیشگی دندان کاربرد دارد .
  • مصرف طلا در صنعت جواهر سازی

 

چشم انداز تولید طلا

چشم انداز از نظر میزان ذخیره و اکتشاف ؛

به طور کلی ایران پتانسیل خوبی از نظر ذخایر طلا دارد . این ذخیره 201 تنی ذخیره قطعی محرز شده است که با بررسی های انجام شده انتظار می رود این میزان به مرز 400 تن ذخیره قطعی(ناشی از اکتشاف) و در افق 1404 به حدود 220 تن افزایش یابد .

چشم انداز از منظر تولید ؛

ظرفیت تولید طبق چشم انداز برنامه ششم (1396-1400) ، 10 تن طلا در نظر گرفته شده که تا پایان سال 97 حدود 80 درصد چشم انداز محقق شده است . و پیش بینی می شود تا افق 1404 این میزان به ظرفیتی معادل 12 تن برسد . که رسیدن به رکورد فوق از ظرفیت پیش بینی شده  بر اساس سند راهبردی صنعت معدن و تجارت بیشتر است . که این موضوع چشم انداز مثبتی در تولید طلا در کشور دارد .

طرح های توسعه ای و نیازهای تحقیقی طلا ی کشور

خلاصه طرح های پیشنهادی توسعه ای طلا ی کشور در جدول ذیل آمده است :

نیازهاي تحقیقاتی

  • عارضه یابی فرایند اکتشافات معدنی در ایران به خصوص اکتشافات طلا
  • بررسی راهکارهاي ارتقاي عملکرد بخش اکتشاف معدن و بهره برداري از ذخایر کشف شده
  • اولویت بندي صنایع پشتیبان معدن و حمایت از بخش خصوصی براي سرمایه گذاري در این بخش
  • نحوه افزایش بهره وري در صنایع پایین دست طلا ، به ویژه صنعت ساخت جواهرات و در نتیجه افزایش سهم
  • ارزش افزوده صنعت طلا از میزان تولید ناخالص ملی
  • ایجاد طرح جامع آب به منظور بهره وري بهینه از آب و جلوگیري از مشکلات زیست محیطی
  • بررسی دقیق شرایط دوران پساتحریم در جهت استفاده بهینه از ظرفیت ها
  • بررسی روش هاي تامین مالی و شناسایی کارآمدترین روشها در شرایط فعلی اقتصادي و سیاسی کشور
  • بررسی روش هاي جلوگیري از ورود طلاي قاچاق و بعضا بی کیفیت به کشور

10-بررسی روش ها و تکنولوژي هاي جدید براي تصفیه و تولید شمش به منظور افزایش استانداردها و بهره وري

11- بررسی محصولات تولیدي مطابق با نرم هاي بین المللی

 

قیمت و صادرات طلا در بازار جهانی

صنعت جهانی طلا در سال 2018 میلادی بیش از 200 میلیارد دلار به اقتصاد جهان تزریق کرده که این رقم معادل تولید ناخالص داخلی جمهوری چک  و معادل نیمی از تولید ناخالص داخلی دانمارک بوده است . ارزش صنعت جهانی طلا در سال 2018 میلادی بیشتر از تولید ناخالص داخلی 150 کشور است .

سهم صادرات طلای قاره ها

در سال 2019 قیمت هر اونس (31.1 گرم) طلا به طور متوسط 1850 دلار قیمت گذاری شد . در سال 2020  در بازه ی کوتاهی قیمت طلا از مرز 2000 دلار گذشت و هم اکنون بعد از شیوع بیماری کرونا  و پایان سال 2020 در مرز 1870 دلار قرار دارد .

در جدول ذیل به رتبه بندی صادرات طلای کشورهای دنیا از سال 2012 تا 2018 می پردازیم ؛

واردات طلا در بازار جهانی

در جدول ذیل به رنکینگ واردات جهانی طلا خواهیم پرداخت ؛

  ایران از جهت تجارت طلا طی دوره های اخیر یک کشور کاملا وارد کننده محسوب می شود .

 

بورس فلزات لندن ( LME) و شرایط اخیر طلا در آن

در حال حاضر هر اونس طلا 24 عیار در بورس فلزات لندن 1772 دلار معامله می شود .  

در ذیل نمودار قیمت عرضه ی هر اونس طلا در بورس فلزات لندن در دو ماهه اخیر آمده است ؛

قیمت دو ماهه اخیر هر اونس طلا

بورس کالای ایران و شرایط فعلی عرضه ی طلا در آن

مانند آنچه در مورد عرضه ی فولاد و مس در بورس کالا در گزارشات قبل اشاره شد تحلیل عرضه طلا در بورس کالا و تاثیر آن بر بازار آزاد مساله ی بسیار مهمی است که بررسی آن در ویرایش های بعدی این گزارش انجام خواهد شد . در ماه اخیر تنها یک کارگزاری به عرضه ی  طلا در بورس کالا پرداخته که میزان و قیمت آن در جدول ذیل آمده است :

نگاهی بر استراتژی اقتصادی و صنعتی کشور

سابقه اولیه برنامه ریزی اقتصادی برای دست یابی به توسعه به صورت مدون و سازمان یافته متعلق به کشور شوروی سابق و  قبل از جنگ جهانی دوم است . پس از پایان جنگ جهانی دوم و تحولات و تغییرات بسیار زیاد در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و به خصوص مرزبندی‌های جدید بین‌المللی ، بستر مناسبی برای ظهور و بروز ایده‌ها ، نظریه‌پردازی‌ها ، مدل‌ها و الگوهای جدید اقتصادی فراهم شد و دولت های مختلف را بر آن داشت تا برای سریع تر گام برداشتن در مسیر توسعه اقدام به تدوین استراتژی های اقتصادی و صنعتی خود کنند .

در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا اوایل دهه 80 شمسی عملا استراتژی مدون و مشخصی در حوزه صنعت و معدن وجود نداشت . تقریبا از اوایل دهه 80 زمزمه‌هایی مبنی بر تدوین نخستین استراتژی صنعتی تاریخ کشور شنیده شد . براین اساس در راستای اجرای ماده یک قانون تمرکز امور صنعت و معدن مصوب سال 1379 مجلس شورای اسلامی مبنی بر تکلیف تدوین سند راهبرد و سیاست‌های توسعه صنعتی به وزارت صنایع و معادن ، قرارداد مطالعه سند مذکور با دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف به سرپرستی دکتر مسعود نیلی در تاریخ بیستم بهمن سال 1379 تنظیم و نتایج آن در مرداد سال 1382 تحت عنوان “مطالعات استراتژی توسعه صنعتی کشور” منتشر شد .

اما نخستین استراتژی توسعه صنعتی سرنوشت چندان خوشایندی نداشت . به طوری که 10 اقتصاددان با نگارش نامه ای از نحوه ی تدوین و مفاد گنجانده شده در آن انتقاد کردند و در همین حال دولت نهم به محض روی کار آمدن آن را کنار گذاشت و مقرر شد استراتژی توسعه صنعتی به طور جدی مورد بازنگری قرارگیرد . این بازنگری حدود 8 سال به طول انجامید و سرانجام در 24 فروردین سال 1392 سند راهبرد صنعت، معدن و تجارت کشور ( البته سیاست گذاری جدید نه با نام استراتژی بلکه با نام سند راهبردی ) رونمایی شد .

سند راهبردی صنعت، معدن و تجارت در سال 1392 نقدهای شدیدی را از سوی طیف دیگری از اقتصاد دانان نظیر دکتر نیلی در پی داشت به اعتقاد دکتر نیلی این سند چه به لحاظ پارادایم و متدولوژی و چه از نظر حد تفصیلی دارای ایراد و اشکال است . برخی از این ایردهای مطرح شده از سوی دکتر نیلی به این سند به شرح زیر است :

  • تمرکز به استقلال اقتصادی بدون اینکه تعریف مشخصی از استقلال اقتصادی داشته باشیم .
  • مشخص نبودن چارچوب سند و اینکه قرار است چه مشکلی را حل کند .
  • عدم تشخیص محدوده زمانی تهیه سند و وضعیت صنعت کشور در آن محدوده زمانی.
  • حد تفصیلی بسیار زیاد که در چارچوب استراتژی توسعه نیست و بهتر است نام آن برنامه استراتژیک صنعت گذاشته شود .

طبق سند راهبردی ، صنعت ، معدن و تجارت در سال 1392 اهداف کلان تولیدات صنعتی کشور در افق 1404 به شرح جدول زیر توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت سازمان ایمیدرو مشخص گردید .

طلا پشتوانه ارزی کشورهای جهان

    نقش ذخایر رسمی طلا در پشتوانه ارزش پول ملی کشور ها

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا (world gold council) خرید طلا از سوی بانک های مرکزی در سال 2019 با بالاترین سطح 50 سال گذشته رسیده است. بانک های مرکزی بیش از 668 تن طلا خریداری کرده اند که در مقایسه با سال 2018 (651 تن طلا) 17 تن بیشتر خریداری شده است .

در مجموع 37 بانک مرکزی در کشورهای توسعه یافته اقدام به اتخاذ سیاست های پولی انبساطی به روش پایین آوردن نرخ بهره نموده اند که این امر موجب ایجاد تقاضا برای خرید طلا شده است  و طی 12 ماه در سال 2019 رشد بیش از 18درصدی را تجربه کرده ایم که این تقاضا عمدتا توسط بانک های مرکزی بوده است . در گزارش فوق بیشترین خرید جهانی طلا توسط بانک های مرکزی قزاقستان، روسیه ، ترکیه در سال 2019 بوده است .  هندوستان و لهستان با خرید بیش از 40 تن طلای رسمی از سوی بانک مرکزی و در مقایسه با سال 2018،  25 درصد افزایش داشته اند.

در خصوص خرید بی سابقه طلا توسط بانک های مرکزی دنیا نظرات مختلفی وجود دارد که به نظر می رسد رابطه مستقیمی با بازارهای سرمایه در کل دنیا داشته باشد. به عقیده تعداد زیادی از تحلیلگر ها رونق بی وقفه بازار های سهام به زودی پایان خواهد یافت و حباب جهانی رشد بازار های سهام در شرف ترکیدن است و در این شرایط طلا قرار است به عنوان یک دارایی امن نقش تعدیل کننده را در سبد سهام و کاهش ریسک ایفا کند و در عین حال سیاست دلار زدایی برخی کشور ها به این موضوع دامن زده است .

و اما در ایران ؛

متاسفانه  از ابتدای سال 97 بانک مرکزی مبادرت به اجرای طرح عرضه  7 میلیون و 600 هزار سکه به صورت پیش فروش نموده است . که این میزان معادل 62 تن طلا بود . این اقدام در حالی صورت گرفته است که طی سالهای 92 تا 97 دولت مبادرت به سرکوب نرخ ارز در جامعه نموده بود و همچنین طرح توزیع دلار ارزان (ارز پاشی) در سطوح قیمتی با اختلاف بیش از 10 درصدی نسبت به قیمت روز بازار موجبات ترغیب عموم مردم به تشکیل صف مقابل صرافی ها را رغم زده بود . دولت با این دو طرح عملا ذخایر ارزی کشور را به صفر رساند و موجبات تنش سالهای اخیر را باعث شده است .

نکته جالب دیگر اینکه طبق گزارش اتحادیه طلا و جواهر کشور میزان ذخیره طلای ایرانی ها در خانه های خود از ذخیره طلای بانک مرکزی بیشتر و معادل 100 تن طلا می باشد .

میزان طلای پشتوانه ی ارزی  10 کشور نخست دنیا در سال 2018

        در سال 2018 حجم ذخایر طلای کشور ها به بالاترین سطح در نیم قرن اخیر رسیده است . به گزارش بیزنس اینسایدر بسیاری از کشور های جهان اقدام به افزایش ذخایر رسمی طلا و خرید طلا اقدام نموده اند که وضعیت کشور ها در پایان سال 2018 به شرح زیر است :

  • آمریکا

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 8133.5 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 74.9 درصد

  • آلمان

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 3369.7 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 70.6 درصد

  • ایتالیا

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 2451.8 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 66.9 درصد

  • فرانسه

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 2436 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 61.1 درصد

  • روسیه

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 2150.5 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 19.1 درصد

  • چین

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 1874.3 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 2.5 درصد

  • سوئیس

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 1040 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 5.5 درصد

  • ژاپن

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 765.2 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 2.5 درصد

  • هلند

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 612.5 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 65.9 درصد

  • هند

حجم ذخایر طلای بانک مرکزی = 608.7 تن

نسبت ذخایر طلا به کل ذخایر ارزی و فلزات گرانبها = 6.4 درصد

کشور امریکا با داشتن 8،100 تن طلای رسمی در بانک مرکزی که معادل 3/24 درصد از کل ذخایر رسمی جهان است(حدود  کل دنیا). حدود 7/24 درصد از کل طلای رسمی نیز در بانکهای سه کشور اروپائی آلمان، ایتالیا و فرانسه قرار گرفته است(حدود  کل دنیا) .

و سایر کشورها با نسبت زیر:

رتبه بندی ذخیره طلا در بانکهای مرکزی کشور های جهان

سهم ایران تنها 0.3 درصد از میزان جهانی است .

راهبردی بودن صنعت طلا

اکتشاف منابع جدید سبب ایجاد چرخه پایدار بین تولید کننده و خریدار می شود . عرضه ثابت سبب کاهش نوسانات قیمت طلا خواهد شد که در برنامه ریزی های بلند مدت برای فعالیت های اکتشافی و استخراجی و البته کنترل بازار بسیار کمک کننده خواهد بود . از سوی دیگر توسعه ی این صنعت در واقع شرایط را برای توسعه ی پشتوانه اقتصادی کشور رقم خواهد زد .  در ذیل به یکی از جنبه های راهبردی مهم صنعت طلا خواهیم پرداخت .

 

مقابله با دلار امریکا در جنگ اقتصادی به پشتوانه طلا

در کشور چین و روسیه در سالهای اخیر اقدامات بسیاری برای کاهش نفوذ دلار امریکا به عنوان ارز جهانی غالب انجام داده اند . تفکر پشت این استراتژی به ماه مارس 2009 بر میگردد . زمانی که چین و روسیه به دلیل نگرانی از بی ثباتی نرخ دلار خواهان ایجاد ارز واحد جهانی از سوی صندوق بین المللی پول شدند . هر دو کشور نگران تریلیون دلاری هستند که به صورت ذخیره ارزی نگهداری می کنند .

روسیه یکی از بزرگترین خریداران طلاست که همگام با چین اقدامات قابل توجهی در زمینه ی توسعه زیر ساختها با هدف تهیه ارزهای رمز نگاری شده انجام داده اند . و در سالهای اخیر برای ایجاد رونق در تجارت بین المللی اقدام به انعقاد پیمانهای پولی دو جانبه کردند .

پیمان تاخت پولی ( currency swap ) قراردادیست که میان بانک مرکزی دو کشور به منطور مبادلات تجاری از طریق ارزهای ملی استفاده می شود . ترکیه نیز با هدف حفظ اقتصاد و طی سالهای اخیر مبادرت به همه گیر کردن شعار کنار گذاشتن دلار و خرید طلا برای مردم خود نموده است .

در کشور آمریکا پس از جنگ جهانی دوم به واسطه عدم آسیب دیدگی آمریکا دلار به عنوان ارز پایه انتخاب شد . تا اوایل دهه 1970 میلادی دلار با پشتوانه طلا چاپ می شد و پس از آن صرفاً به پشتوانه تولید ملی و قدرت سیاسی اقتصادی امریکا چاپ شد .  اگر تمام دلارها از سراسر دنیا به امریکا بازگردانده شوند، آیا امریکا قادر است  طلا و یا کالای دیگری را جایگزین کند؟ امریکا شدیداً روی بازگشت دلار به کشورش حساس است . در واقع امریکا کاغذ چاپ شده ارائه کرده و کالا و از آن جمله نفت دریافت می نماید .

نفت را حقیقتاً با بشکه صادر نمی کنند اما واحد مبادلات نفت بشکه است و بر همین اساس ابعاد آن را صرفاً جهت مقایسه با طلا مد نظر قرار می دهیم . هر بشکه نفت 159 لیتر است . یک بشکه حدودا قطر 50 سانتیمتر و ارتفاع 80 سانتیمتری دارد . در حال حاضر هر بشکه نفت 45 دلار قیمت دارد . اگر هر دلار 20000 تومان باشد ، هر بشکه نفت 900000 تومان می ارزد . وزن مخصوص طلا 19.3 گرم بر سانتی متر مکعب می باشد. بنابراین در یک ظرف 1×1×1 سانتیمتری (چیزی نزدیک به یک بند انگشت! ) می توان طلایی به ارزش 1000000×19.3 تومان داشت که معادل با 19.3 میلیون تومان می باشد .ارزش هر 19.3گرم طلای 24 عیار، تقریبا معادل 21 بشکه نفت خام است . قطعاً ما در حال حاضر نمی توانیم  بجای یک میلیون بشکه نفت در روز 1 تن طلا تولید کنیم . اما می توان مجموعه ای از کانی های ارزشمند را هدف تولید قرار دهیم .

نتیجه ی اول( یک نظریه) :

اگر تولید طلا را از 5 تن در سال بصورت گام به گام به 50  تن در سال برسانیم ، بعد از 10 سال می توانیم یک سال کشور را بدون نفت و فقط با طلا اداره کنیم . شاید کمتر از 1 درصد منابع و ذخایر معدنی کشور به طلا اختصاص داشته باشد اما  عناصر کمیاب ، سایر فلزات پایه و ذخایر معدنی دیگر قطعا این نظریه را عملیاتی خواهد نمود .

اگر دیروز به فکر نبودیم باید امروز به فکر باشیم و کاری انجام دهیم .  فراموش نکنیم که امروز، همان دیروز فرداست!  برای عناصر کمیاب قطعا کارهایی صورت گرفته است، پیشنهاد این است که بطور ویژه و با سرعت بیشتری اکتشافات این دست عناصر دنبال شود . دلار یک کالای با ارزش مجازی در دنیاست که واسطه معاملات است . ما نفت می فروشیم تا دلار به دست بیاوریم تا کالا بخریم .

چرا به جای کانال های مالی مبتنی بر دلار، کانال های مالی مبتنی بر طلا ایجاد نگردد؟

 آیا بهتر نیست ما به جای فروش نفت و تهیه دلار، طلا که پشتوانه دلار است را در داخل کشور از خاک کشور تولید کنیم؟

 آیا بهتر نیست در دراز مدت به جای تقویت ذخایر ارزی ، میزان ذخایر طلای کشور (در بانک مرکزی) را افزایش دهیم؟

با طلا مشکل مبادلات تجاری حل می شود . طلا را می توان از طریق مرزهای خاکی تبادل کرد . طلا را زمینی، هوایی، ریلی و دریایی می توان انتقال داد بدون اینکه قابل رصد کردن باشد . کالا را نیز می توان به همین ترتیب وارد نمود . شاید کشتی ها را بتوانند توقیف کنند اما هزاران خودرو و انسان را خیر.

ایران  بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر با کشورهای افغانستان ، پاکستان ، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و عراق مرز مشترک زمینی دارد .  ایران همچنین دارای ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی دردریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد. نفت را با کشتی ، خط لوله و یا تانکر می توان انتقال داد  اما حجم زیادی دارد ، قابل رصد می باشد و امکان آسیب پذیری هم دارد . از طرف دیگر ارزش واحد حجم آن در قیاس با ارزش واحد حجم طلا کمتر است .

در دراز مدت باید ارزش طلا صرف توسعه زیرساخت های کشاورزی و دامپروری و همچنین معدنکاری شود . چرا که بشر به طور بنیادین نیازمند این دو صنعت می باشد . امرار معاش بشر به واسطه کشاورزی و ادواتی بوده که از طریق معدنکاری ساخته می شده است . امریکا در جنگ اقتصادی خود  امرار معاش مردم را هدف قرار داده است . هرچند برای مقابله در جنگ اقتصادی فعلا مجبوریم به دنبال کانی های ارزشمند در واحد حجم کوچک برویم اما توسعه زیرساخت های کشور نیازمند تأمین مواد معدنی (فولاد، زغالسنگ، مس، سرب، روی …) می باشد. لذا طرح های اکتشافی فعلی را هم به پشتوانه ذخایر گرانبها می توانیم اجرایی کنیم .

حتی اگر مشکلات فعلی کشور حل شود ، برای عبور از مشکلات آتی باید امروزه یک طرح ویژه طلا و عناصر کمیاب تعریف شود . معادن موجود هم باید با حداکثر توان طلا ، نقره و سایر فلزات گرانبها را تولید کنند . برای اینکه این ایده مورد پذیرش واقع شود باید بدانیم که کشورهای چین و هند در سال 2019 بخش زیادی از ذخایر ارزی خود را به طلا تبدیل نموده اند .

ارزش دلار به یکباره سقوط نخواهد کرد و ما فعلاً به ذخایر ارزی که داریم نیازمندیم . اگر نمی توانیم مثل چین و هند این ذخایر را با خرید طلا جایگزین کنیم . اما می توانیم از منابع معدنی کشور این ذخایر را افزایش دهیم .

 

نتیجه ی دوم( یک نظریه) :

در جنگ اقتصادی که ابزاردشمن در آن دلار بدون پشتوانه است . بهترین سلاح اقتصادی طلاست . چون خصوصیات ویژه ای دارد ؛

  • در حجم کم  ارزش بسیار بالایی دارد
  • از خاک داخل کشور به دست می آید
  • آسیب پذیری نسبی پایینی دارد
  • انتقال و مبادله آن قابل رصد نمی باشد
  • ارزش ذاتی دارد و نیاز به پشتوانه ندارد

با توسعه اکتشافات برای فلزات گرانبها و عناصر کمیاب ، به جای توسعه ذخایر ارزی (کاغذهای چاپ شده) ، ذخایر معدنی کشور (کالاهایی که از منابع طبیعی کشور بدست می آیند) را توسعه بدهیم . بدین ترتیب مانند چین و هند در جنگ اقتصادی که در دنیا به راه افتاده ، پشتوانه دلار را مورد هدف قرار داده ایم . ایجاد خط اعتباری طلا بین کشورها به جای خط اعتباری دلار برای مبادلات تجاری و تسویه حساب دوره ای (مثلا هر 3 یا 6 ماه و یا 1 یکسال ، طلا مبادله گردد قطعا به پیروزی در این جنگ اقتصادی دست خواهیم یافت .  

 

نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدید های صنعت طلا

تهدیدات

تهدیدات در صنایع بالادستی ؛

1- تاثیر شرایط سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی کشور و جهان بر میزان تقاضا

2- مشکلات و اختلالات تولید

3- بی ثباتی در قیمت طلا با توجه به جهانی بودن قیمت آن

افت و خیز قیمت طلا در دوره های مختلف حاشیه سود معدنکاران طلا را تحت تاثیر قرار می دهد . کاهش قیمت طلا باعث کاهش سهم حاشیه سود از قیمت طلا شده است . زیرا با کاهش قیمت طلا هزینه های تولید به اندازه کافی کاهش نیافته تا بتوان حاشیه سود را در سطح ثابتی نگه داشت . این امر موجب عدم سرمایه گذاری بخش خصوصی در توسعه ی صنعت طلا در کشور شده است . از طرف دیگر دیر بازگشت بودن سرمایه گذاری نیز مزید بر علت بوده و با افزایش قیمت طلا سرمایه گذاری ها در این بخش دیر بازده تر شده و از جذابیت طرح های سرمایه گذاری در صنعت طلا نسبت به سالهای قبل کاسته است . همین امر باعث پایین ماندن میزان علاقمندی بخش خصوصی شده است .

4- تحریم های مختلف سیاسی و اقتصادی

5- افت عیار معادن طلا

6- عدم صداقت در اعلام اطلاعات توسط معادن

7- بالا بودن قیمت طلا

8- هزینه تولید بالا

تهدیدات در صنایع پایین دستی ؛

  • کاهش تقاضای طلا به صورت جواهر
  • حضور فعال رقبا در منطقه ( هندوستان با صادرات سالانه بیش از 40 میلیارد دلار جواهرآلات و سنگ های قیمتی )

 نقاط قوت

نقاط قوت صنایع بالادستی ؛

  • ذخایر معدنی مناسب در کشور

وضعیت ذخایر طلا در ایران همانند سایر مواد معدنی از شرایط نسبتاً خوبی برخوردار است . به طوریکه در حال حاضر در حوزه طلا 22 معدن فعال است و ظرفیت توسعه به بیش از 50 ناحیه و منطقه معدنی طلا می باشد. ذخایر طلای موجود در ایران قابل توجه است اما میزان این ذخایر قطعی نیست و نیازمند اکتشاف بیشتر در مناطق مستعد یا امید بخش است. به طور کلی ایران پتانسیل خوبی از نظر ذخایر طلا دارد .

  • روباز بودن معادن فعال طلا در کشور

روباز بودن استخراج معادن هزینه های اجرای عملیات معدنکاری را پایین و مراتب سهل تر و با سرمایه گذاری کمتر را باعث می شود. در حال حاضر تمامی معادن فعال طلای ایران روباز هستند. این موضوع سبب ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاری در معادن برای سرمایه گذاران احتمالی آتی خواهد شد.

نقاط قوت صنایع پایین دستی؛

منظور از صنایع پایین دستی صنعت ساخت  زیور آلات و جواهرات است که بیش از نیمی از مصرف طلای جهان به صورت فوق است .

  • ارزش افزوده بسیار بالا
  • جمع آوری نقدینگی عامل تورم از سطح جامعه
  • اشتغال زایی بسیار بالا
  • افزایش صادرات و ارز آوری
  • کنترل واردات و جلوگیری از خروج ارز

نقاط ضعف

نقاط ضعف در صنایع بالا دستی؛

  • عدم انسجام در برنامه ریزی ها و جمع آوری اطلاعات

منسجم نبودن اطلاعات حوزه طلا در یک بخش و به صورت جامع تاثیرات منفی بر رشد این صنعت داشته است.

  • روش های قدیمی استخراج

استفاده از روش های قدیمی استخراج طلا در کشور سبب پایین آمدن بهره وری فرایند تولید و همچنین مخاطرات زیست محیطی بسیاری برای مناطق اطراف حوزه استخراجی شده است . این موضوع سبب شده میزان ظرفیت تولید واقعی معادن از ظرفیت اسمی آن ها بسیار پایین تر باشد .

نقاط ضعف در صنایع پایین دستی ؛

  • ضعف در طراحی

مهم ترین ضعف کشور در صنعت ساخت جواهرات در ایران ، طراحی است. با وجود غنای فرهنگی و هنری ایران همچنان سبکی به عنوان سبک طلای ایرانی وجود ندارد. طرح های ایرانی به ندرت در بازار دیده می شود. اکثر کارها کپی و تلفیقی است و این موضوع سبب شده میزان صادرات مصنوعات طلای کشور عملا صفر باشد.

  • قاچاق طلای کار شده ( مصنوعات و جواهرات) به داخل کشور

طبق آمار های غیر رسمی حدود 80 درصد از مصنوعات طلا و جواهر در کشور خارجی  بوده و به صورت قاچاق وارد کشور شده است که حجم بالایی از آن ها از حجم و عیار مناسب و استاندارد برخوردار نیستند .

  • نبود تجهیزات مناسب تولید

ماشین آلات و تجهیزات به روز در تولید مطلوب مصنوجات طلا موثر هستند که متاسفانه تجهیزات و دستگاه های تولید طلا در کشور به روز نمی باشند.

فرصتها

فرصت ها در صنایع بالا دستی؛

  • طلا به عنوان مانعی در برابر تورم

توانایی تاریخی طلا به عنوان مانعی در برابر تورم ارز های رایج کشور تقاضا برای طلا را به صورت مداوم افزایش می دهد . با افزایش تورم قیمت طلا افزایش می یابد که در این صورت باید کارگران معدن، تولید و توزیع کنندگان از این افزایش سود ببرند . این ویژگی طلا سبب تاثیر بلند مدت در سرمایه گذاری طلا شده است .

  • عدم وجود مانع برای بخش خصوصی در بخش استخراج

عدم وجود مانع برای ورود بخش خصوصی به این محدوده می تواند سبب رشد روز افزون این صنعت در صورت جذب سرمایه گذاری و فراهم آوردن شرایط مناسب آن شود.

  • همکاری بانک مرکزی

بانک های مرکزی تمام کشور ها به صورت مداوم در حال خرید طلا هستند . این موضوع تاثیرات بلند مدت داشته و سبب افزایش ارزش طلا شده است . همچنین بانک مرکزی می تواند برای افزایش میزان نقدینگی خود طلا بفروشد . این عامل نیز تاثیر مثبت کوتاه مدت بر ارزش طلا خواهد داشت . و سبب افزایش قیمت طلا خواهد شد . افزایش قیمت طلا  استخراج  طلا از معادن کم عیار ار از نظر اقتصادی توجیه پذیر می کند .

فرصت ها در صنایع پایین دستی؛

  • بالا بودن ارزش افزوده صنعت ساخت زیورآلات
  • نزدیکی فرهنگی به کشور های همسایه همچون عراق و افغانستان
  • وجود تعداد بسیار معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در ایران

قدمت تولید جواهرات در ایران و علاقه دیرپای ایرانیان در استفاده از آن باعث شده است که تولید زیورآلات از طلا به عنوان یک صنعت پایین دستی در ایران پذیرفته شود . همین امر توانایی صنعت طلای کشور را بالا برده است . طبق آمار از اتحادیه طلا و جواهر در حدود 12000 واحد تولیدی و 3000 واحد آبکاری در کشور فعال هستند.

 

 

کارگروه معدنی شهید حسام خوشنویس

پائیز 1399

Posted in کامودیتی ها،مقاله

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *